Bank, zanim podejmie decyzję o udzieleniu finansowania każdemu swojemu klientowi, zawsze wcześniej dokładnie analizuje jego sytuację finansową, a także historię kredytową. Z tego powodu osoby, które znacząco spóźniły się ze spłatą swoich długów w przeszłości, muszą liczyć się z tym, że w sytuacji kiedy bank zdobędzie takie informacje, na przykład analizując bazę BIK lub KRD, może odmówić im finansowania. W bankowości ryzyko kredytowe związane jest z niewywiązaniem się w terminie z umowy zawartej między klientem a taką instytucją i brakiem spłaty pożyczki w terminie, co wiąże się narażeniem kredytodawcy na stratę. Osoby, które miały problem ze spłatą zobowiązania w terminie, określane są jako klienci wysokiego ryzyka i zazwyczaj mają ograniczony dostęp do produktów finansowych. Kim dokładnie jest klient wysokiego ryzyka i kto może nim zostać? Podpowiadamy.
Spis treści
Klient wysokiego ryzyka – czyli kto?
Wiele osób chcąc zaciągnąć jakiekolwiek zobowiązanie w banku, nie zdaje sobie sprawy z tego, że instytucja ta, zanim zdecyduje się na udzielenie im jakiegokolwiek finansowania, wcześniej szacuje ryzyko kredytowe związane z taką transakcją. Istnieje wiele rodzajów ryzyka kredytowego – ryzyko operacyjne, rynkowe, stopy procentowej czy niewypłacalności i właśnie to ostatnie odnosi się do pojęcia klienta wysokiego ryzyka. Potencjalni kredytobiorcy są dzieleni przez bank na cztery kategorie takie jak klient niskiego, średniego, podwyższonego i wysokiego ryzyka. Ten ostatni bardzo często praktycznie nie ma szans na otrzymanie kredytu. Klient wysokiego ryzyka to według każdej instytucji finansowej osoba posiadająca złą historię kredytową. Wśród pozostałych czynników determinujących to, czy potencjalny kredytobiorca jest zaliczany do tej grupy, wymienia się również szereg innych elementów, jednak są one zależne od stosowanej przez bank polityki i w każdej instytucji mogą obejmować nieco inne kryteria.
Charakterystyka klienta wysokiego ryzyka
Przedstawienie dokładnej charakterystyki klienta wysokiego ryzyka może być trudne z uwagi na fakt, iż ta sama osoba może zostać przydzielona do tej grupy przez jeden bank, a w innej instytucji otrzymać kredyt. Z tego powodu każdy bank nieco inaczej definiuje czynniki, na podstawie których wydawana jest decyzja kredytowa. Bez wątpienia jednak klient wysokiego ryzyka to osoba, która posiada zaległości w spłacie rat i innych zobowiązań, takich jak rachunki czy alimenty, w związku z czym posiada złą historię kredytową i negatywne wpisy w bazach dłużników takich jak BIK czy KRD. Bank szacując ryzyko kredytowe, bierze pod uwagę też szereg innych czynników, takich jak na przykład wysokość i rodzaj otrzymywanych przez potencjalnego kredytobiorcę dochodów, wysokość wydatków związanych z utrzymaniem, a nawet wiek. Do grupy klientów wysokiego ryzyka należą również te osoby, których zadłużenie stale się powiększa, a ich zarobki pozostają na tym samym poziomie lub się obniżają.
Jak banki oceniają ryzyko kredytowe klientów?
Osoby, które chciałyby otrzymać kredyt i nigdy wcześniej nie korzystały z finansowania zewnętrznego, często zastanawiają się nad tym, co sprawdza bank przed udzieleniem kredytu. Instytucje takie biorą pod uwagę szereg czynników, dzięki którym są w stanie oszacować ryzyko kredytowe klienta. Dlatego składając wniosek o kredyt lub pożyczkę w banku, często musimy już w tym formularzu umieścić szereg informacji, które następnie analitycy będą analizować, procedując nasz wniosek. W wielu przypadkach, zwłaszcza wtedy, kiedy chcemy otrzymać kredyt hipoteczny lub opiewający na wyższe sumy, musimy przedstawić szereg dodatkowych dokumentów. Wśród czynników, które bierze pod uwagę bank, określając ryzyko kredytowe klientów, można wymienić:
- wysokość miesięcznych dochodów,
- wysokość miesięcznych wydatków,
- ilość osób na utrzymaniu,
- rodzaj umowy,
- długość zatrudnienia na obecnym stanowisku,
- wykształcenie,
- wiek,
- status mieszkaniowy,
- stan cywilny,
- liczbę i wysokość długów,
- posiadane dobra o dużej wartości (samochód, papiery wartościowe, lokaty),
- historię kredytową.
To nie wszystkie czynniki, jakie bank bierze pod uwagę, oceniając ryzyko kredytowe klientów. Dlatego oszacowanie szansy na kredyt to działanie, które może być dla wielu osób problematyczne.
Jakie dokumenty potrzebują klienci wysokiego ryzyka do wnioskowania o dodatkowe pieniądze?
Klient wysokiego ryzyka, czyli sklasyfikowany przez bank jako osoba, która może mieć problem z terminową spłatą zobowiązania, zazwyczaj musi się liczyć z negatywną odpowiedzią kredytową ze strony takiej instytucji. W pewnych przypadkach jednak banki, zwłaszcza jeżeli klient wysokiego ryzyka ma dobrą zdolność kredytową, a więc osiąga wysokie dochody i posiada dodatkowo dobra o dużej wartości, może udzielić takiej osobie niewielkiego kredytu, jeżeli ta przedstawi w placówce dodatkowe dokumenty. Klienci wysokiego ryzyka, którym bank zdecydował się dać szansę, mogą zostać poproszeni o dostarczenie różnych dokumentów takich jak na przykład:
- zaświadczenie o wysokości dochodów,
- umowa o pracę,
- wypis z księgi wieczystej posiadanych nieruchomości,
- zaświadczenia z różnych instytucji, takich jak ZUS, US czy spółdzielni mieszkaniowej o niezaleganiu z płatnościami.
Dokładny wykaz dokumentów pozwalających oszacować rzeczywistą sytuację klienta wysokiego ryzyka może różnić się w zależności od tego, o jaki rodzaj finansowania ubiega się taka osoba, a także od wewnętrznej polityki banku. Nierzadko jednak dokumenty te wymagane są wtedy, kiedy bank rozważa przyznanie finansowania pod zastaw hipoteki. Dotyczą one wówczas nieruchomości będącej zabezpieczeniem kredytu. Zazwyczaj jednak klient wysokiego ryzyka nie ma szans na otrzymanie finansowania w tradycyjnym banku, a powyższe dokumenty są wymagane od niego przez prywatną firmę pożyczkową.
Klient wysokiego ryzyka a kredyty
Ze względu na to, że każdy bank ma własną politykę i stosuje nieco inne kryteria nadawania statusu poszczególnym klientom fakt, iż w jednej instytucji potencjalny kredytobiorca został uznany za klienta wysokiego ryzyka, nie oznacza, że w innym banku również zostanie mu nadany taki status. Warto mieć świadomość tego, że banki stosują segregację klientów, która pozwala im na efektywne podejmowanie decyzji kredytowych. Bank na podstawie oceny zdolności kredytowej, a także historii kredytowej klienta, może go przepisać do kategorii takich jak:
- klient niskiego ryzyka – jest to osoba, która ma dużą zdolność kredytową i dobrą historię kredytową, dzięki czemu ma największe szanse na otrzymanie finansowania od banku,
- klient średniego ryzyka – to osoba, która ma dobrą historię kredytową, lecz nie ma najlepszej zdolności kredytowej. Jej szanse na otrzymanie finansowania wciąż są dość wysokie,
- klient podwyższonego ryzyka – to osoba, która ma dobrą historię kredytową, lecz niewielką zdolność kredytową, przez co bank może udzielić jej finansowania, jednak na niewielkie kwoty, pod zastaw, bądź proponując dodatkowe ubezpieczenie lub inne warunki,
- klient wysokiego ryzyka – to osoba, która nie ma zdolności kredytowej i ma złą historię kredytową, przez co praktycznie nie ma szans na otrzymanie kredytu.
Klient wysokiego ryzyka nie może liczyć na otrzymanie kredytu w tradycyjnym banku. Już klienci podwyższonego ryzyka mogą mieć problemy z otrzymaniem choćby niewielkiego finansowania. Dlatego, choć w przypadku osób ze statusem klienta wysokiego ryzyka teoretycznie otrzymanie kredytu bankowego nie jest niemożliwe, to jednak w praktyce ich szanse są nikłe, a otrzymanie finansowania od tradycyjnego banku może być bardzo trudne. Takie osoby zazwyczaj decydują się na to, by skorzystać z pomocy firm pożyczkowych.
Klient wysokiego ryzyka a firmy pożyczkowe
Zła historia kredytowa, długi czy zaległości w spłacie rat oraz innych zobowiązań sprawiają, że dla każdej instytucji należymy do grupy klientów wysokiego ryzyka. Oznacza to, że musimy liczyć się z odmową udzielenia finansowania przez bank, a często również firmy pożyczkowe. Wiele tego typu przedsiębiorstw nie stosuje jednak tak surowych kryteriów jak tradycyjne banki. Dlatego otrzymanie finansowania w takich miejscach może być dla klienta wysokiego ryzyka możliwe. Warto jednak mieć świadomość, że obecnie przepisy ustawy antylichwiarskiej obligują już nie tylko banki, ale także prywatne firmy pożyczkowe do tego, aby sprawdzać zdolność kredytową swoich klientów, a także ich historię, a więc przedsiębiorstwa pożyczkowe również muszą sprawdzić bazy dłużników, takie jak BIK czy KRD.
Mimo że kryteria przyznawania pożyczek przez parabanki nie są wymagające, to jednak osoby posiadające duże opóźnienia w płatności rat lub innych zobowiązań czy posiadające zajęcia komornicze, przez firmy pożyczkowe również zostaną zakwalifikowane jako klienci wysokiego ryzyka. W związku z tym istnieje ryzyko, że nie otrzymają pożyczki, nawet w prywatnych przedsiębiorstwach. Jeżeli jednak zyskaliśmy status klienta wysokiego ryzyka ze względu na kilka niewielkich opóźnień w płatności rat czy małą zdolność kredytową, mamy szansę na otrzymanie finansowania w prywatnej firmie pożyczkowej. Pamiętajmy jednak, że pożyczka bez zdolności kredytowej, lecz z dobrą historią kredytową nie będzie najprawdopodobniej opiewała na wysokie kwoty.
Klient wysokiego ryzyka – od kogo może pożyczyć pieniądze?
Osoby, które otrzymały status klienta wysokiego ryzyka, często mają duży problem z tym, aby otrzymać finansowanie od tradycyjnego banku. Zazwyczaj instytucje odmawiają im nie tylko przyznania kredytu hipotecznego czy gotówkowego, ale również niewielkiej pożyczki, a nawet kredytu odnawialnego. Klient wysokiego ryzyka ma pewne szanse na to, aby pożyczyć pieniądze od prywatnej firmy pożyczkowej. Takie osoby muszą być jednak świadome, że obecnie tego typu przedsiębiorstwa zobligowane są do tego, aby sprawdzać bazy dłużników. Dlatego nie istnieje już produkt reklamowany jako pożyczka bez baz czy pożyczka bez BIK.
W związku z tym, że każdy pożyczkodawca sprawdza potencjalnych klientów w rejestrach, w przypadku wielu negatywnych wpisów lub dużych zadłużeń, nawet prywatna firma może odmówić udzielenia finansowania klientowi wysokiego ryzyka. W przypadku niewielkich opóźnień w płatności rat ze względu na łagodniejszą politykę przyznawania finansowania klient wysokiego ryzyka może pożyczyć pieniądze w tzw. parabanku. Musi jednak liczyć się z tym, że okres kredytowania często jest dość krótki. Dodatkowo pożyczki pozabankowe odznaczają się bardzo wysokimi kosztami.
Klient wysokiego ryzyka – jak zapobiec zdobyciu takiego tytułu?
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że banki klasyfikują swoich klientów i osobom posiadającym duże zadłużenia, opóźnienia w płatności rat czy też niewielką zdolność kredytową mogą przypisać status klienta wysokiego ryzyka. Z tego powodu, chcąc otrzymać finansowanie od banku, warto podjąć działania mające na celu zapobieganie uzyskaniu takiego tytułu. Należy do nich przede wszystkim:
- regularne i terminowe spłacanie wszystkich zobowiązań,
- sprawdzenie swojego raportu BIK,
- osiąganie wysokich dochodów ze stabilnej pracy.
Pamiętajmy, że każdej osobie może zdarzyć się drobne opóźnienie w płatności rat. Dlatego, jeżeli w raporcie BIK zauważymy, że wyniosło ono 1 lub 2 dni, nie musimy obawiać się tego, że uzyskamy status klienta wysokiego ryzyka, zwłaszcza jeżeli mamy wysoką zdolność kredytową. Starajmy się jednak unikać takich sytuacji.
Jak wyjść ze statusu wysokiego ryzyka i poprawić zdolność kredytową?
Osoby, które zostały zakwalifikowane przez tradycyjny bank jako klient wysokiego ryzyka, nie otrzymują takiego statusu na zawsze, ponieważ podejmując pewne działania, mogą poprawić swoją sytuację. Wszelkie opóźnienia w płatnościach w raporcie BIK widoczne są tylko przez 5 lat. Od momentu spłacenia zobowiązania, po pięciu latach wpisy takie są usuwane. Dlatego, jeżeli spłacimy wszystkie nasze zaległości i będziemy pilnowali terminów płatności rat, a także innych zobowiązań, wówczas po pięciu latach nasz status w BIK będzie czysty. Do działań, które możemy podjąć, aby wyjść ze statusu wysokiego ryzyka, zalicza się też poprawę zdolności kredytowej. Jak podwyższyć zdolność kredytową? Wpływa na nią przede wszystkim wysokie wynagrodzenie, a także rodzaj umowy i staż pracy. Dlatego najlepiej znaleźć zatrudnienie na stanowisku, które wiąże się z wyższymi dochodami i podpisać umowę o pracę. Dla banku najbardziej wiarygodna jest ta na czas nieokreślony. Warto uregulować również wszystkie swoje dotychczasowe należności i na przykład zrezygnować z nieużywanych kart kredytowych czy debetu na koncie, co również podwyższy naszą zdolność kredytową.