Należność a zobowiązanie – co warto o nich wiedzieć?

Świat finansów jest dla wielu z nas naprawdę bardzo skomplikowany. Często nie znamy wielu pojęć, znacznej części z nich również kompletnie nie rozumiemy. Do terminów, które mogą jednak pojawić się w życiu każdego z nas, zalicza się należność oraz zobowiązanie. Bardzo często uważamy, że oznaczają one dokładnie to samo. Tymczasem okazuje się, że ich znaczenie jest zupełnie inne. Doskonale obrazują to przykłady, które są inne dla należności, a inne dla zobowiązania. Zobaczmy, czym są należności i zobowiązania.

Należność a zobowiązanie – różnice

Jak już wspomnieliśmy we wstępie, termin należność oraz termin zobowiązanie nie mają tego samego znaczenia. Wiele osób używa ich wymiennie, popełniając tym samym ogromny błąd. Zobowiązanie jest terminem znacznie szerszym niż należność. Znajomość różnic, które oczywiście dokładnie wyjaśnimy w dalszej części tekstu, przydaje się na przykład wtedy, kiedy chcesz ubiegać się o kredyt lub pożyczkę. W dokumentach, które otrzymasz w banku znajdą się między innymi takie pojęcia. Ich znajomość sprawi, że będziesz podpisywać dokument, który będzie dla Ciebie zrozumiały. Ma to ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa.

Co to są należności?

Co to są należności to jedno z częściej zadawanych pytań. Termin ten jest bardzo silnie związany z definicją zobowiązania, którą wyjaśnimy poniżej. Kiedy mówimy o należności, mamy na myśli uprawnienie osoby – zarówno fizycznej, jak i prawnej – do tego, aby otrzymać w ściśle określonym terminie świadczenie pieniężne bądź rzeczowe. Może ono pochodzić zarówno od innej osoby fizycznej, jak i prawnej. Kiedy mówimy o należności, zawsze pojawia się nam pojęcie wierzyciela. To bowiem właśnie jego własnością są należności. Chodzi o dobro – materialne bądź nie – które zostało przekazane dłużnikowi na czas określony w zawartej umowie. Dokument ten może mieć zarówno formę ustną, jak i pisemną. Obowiązkiem dłużnika jest zwrot należności. Do należności zaliczamy między innymi:

• wypożyczony samochód;
• wynajęte mieszkanie.

Co ważne, kiedy powstaje należność, zawsze trzeba określić zasady, zgodnie z którymi dłużnik będzie z nich korzystał. Pozwoli to uniknąć w nieporozumień w przyszłości.

Co to są zobowiązania?

Kiedy wiesz już, jaka jest definicja należności, warto przejść do zobowiązania. Terminem tym określa się jeden ze stosunków cywilnoprawnych, który powstaje między dwoma stronami. Jedną stroną jest wierzyciel, drugą zaś dłużnik. W przypadku zobowiązania mamy do czynienia albo z pożyczeniem danego dobra, albo jego udzieleniem na ściśle określonych warunkach. Dłużnik, który przyjmuje dobro, zobowiązuje się do wywiązania się z ciążących na nim obowiązków. Zalicza się do nich na przykład spłatę zadłużenia w terminie. Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że wprawdzie do powstania zobowiązania dochodzi dobrowolnie, jednak w momencie jego zawarcia przybiera ono formę obowiązku.

Do najpopularniejszych zobowiązań zalicza się te wzajemne. Wszystkie kredyty bankowe na przykład: kredyty gotówkowe, kredyty konsolidacyjne, kredyty oddłużeniowe, a także pożyczki udzielane przez parabanki mają charakter zobowiązań wzajemnych. Umowa jest dokumentem, którego zadaniem jest zawsze zabezpieczenie obu stron na wypadek nieporozumień, różnicy zdań czy wręcz konfliktów. Dlatego zaleca się jej spisanie nawet wówczas, gdy pożyczka ma charakter prywatny.

Należności i zobowiązania – dodatkowe informacje

Jasno wskazaliśmy, że należność i zobowiązanie to pojęcia inne, ale pojawiające się w odniesieniu do podobnych zagadnień. Kiedy poruszamy temat należności a zobowiązania, zawsze trzeba wyraźnie zaznaczyć, że nieco inaczej wygląda kwestia perspektywy, z jakiej są one wyjaśniane. Kiedy mówimy o należności, najczęściej mamy na myśli środek finansowy. Co istotne, należności musi zawsze oddać dłużnik. Kiedy przyjmujemy jego perspektywę, sięgamy więc raczej po pojęcie zobowiązanie. Zarówno należność, jak i zobowiązanie mogą odnosić się do różnych dóbr, zarówno finansowych, jak i materialnych. Co ciekawe, zobowiązania mogą przynosić korzyści obu stronom, ale nie musi tak być. Można bowiem mówić o zobowiązaniu bez rekompensaty.

Jeśli poruszamy temat należność a zobowiązanie, koniecznie musimy powiedzieć również o kompensacie należności i zobowiązań. Jeśli ciąży na Tobie jakieś zobowiązanie, to zgodnie z obowiązującym prawem musisz je wypełnić. Jeżeli tego nie zrobisz, musisz liczyć się z poważnymi konsekwencjami, które najczęściej zostały wymienione w umowie. Wierzyciele mają naprawdę niemały wachlarz możliwości, po które mogą sięgnąć, chcąc dojść swoich praw. Oczywiście muszą działać w granicach obowiązującego prawa. Najczęściej sięgają po monity, które mogą mieć formę tradycyjnego listu wysłanego pocztą, wiadomości typu SMS czy maila. Dopuszczalne jest również osobiste dostarczenie monitu dłużnikowi. Jeśli zobowiązania nie zostaną uregulowane, musisz liczyć się nawet z wszczęciem postępowania sądowego. Konsekwencją może być wydanie tytułu wykonawczego, z którym wierzyciel może udać się do komornika. Jest to bowiem podstawa do wszczęcia egzekucji komorniczej. Pamiętaj, że monity są płatne i to dłużnik ponosi zawsze ich koszt.

Należności i zobowiązania – przykłady

Należność a zobowiązanie to dla wielu osób mało zrozumiała zależność. Posłużenie się samymi definicjami może rodzić szereg wątpliwości i pozostawać niezrozumiałe. Dlatego też spróbujemy jeszcze bardziej przybliżyć ten temat, posługując się przykładem. Jeśli decydujesz się na zaciągnięcie w banku kredytu na kwotę 2000 złotych, musisz oddać 2500 złotych. Kwota jest wyższa w związku z prowizją, odsetkami i dodatkowymi kosztami, które mogą się pojawić. Między Tobą a bankiem zawsze zawierana jest umowa, która reguluje dokładnie zasady udzielenia kredytu i jego zwrotu. Podpisanie umowy skutkuje powstaniem zobowiązania dla pożyczkobiorcy. Z kolei wierzycielowi przysługuje należność, czyli zwrot pożyczonych pieniędzy i kosztów dodatkowych.

Spróbujemy posłużyć się również innym przykładem. Kiedy pożyczasz wujkowi samochód, nie spisując umowy i nie pobierając żadnej opłaty, również masz do czynienia ze zobowiązaniem i należnością. Twoją należnością jest w tym wypadku samochód, z którego pozwoliłeś korzystać wujkowi. Z kolei wujek musi Ci go oddać, co oznacza, że po jego stronie powstało zobowiązanie. O należności zobowiązania mówimy również w kontekście wypłaty odszkodowania. Jeśli przytrafiła Ci się kolizja, to otrzymasz odszkodowanie od ubezpieczyciela. W takim przypadku to właśnie suma wynikająca z polisy jest Twoją należnością. Należność a zobowiązanie to więc wyraźna zależność. Oba te terminy są nierozłączne.

Należności i zobowiązania mogą mieć różny charakter. Kiedy mówimy o nich, najczęściej mamy na myśli zobowiązania i należności finansowe. Tymczasem okazuje się, że terminy te mogą być używane również w odniesieniu do dóbr materialnych. Ich znajomość pozwala między innymi na rozumienie pism bankowych, a także prawidłowe tworzenie umów prywatnych. Jest to niezbędne również do tego, aby prawidłowo zredagować ewentualne pisma, w których będziesz domagać się zwrotu należności.