Egzekucja komornicza jest źródłem ogromnego stresu i niepewności. Chociaż niewątpliwie może ona być sporą przeszkodą w normalnym funkcjonowaniu, to w założeniu nie powinna ona odbierać dłużnikowi możliwości prowadzenia skromnej egzystencji. W praktyce oznacza to, że komornik nie ma możliwości zabrać nam absolutnie wszystkiego, co posiadamy (zarówno pieniędzy, jak i mienia).
Wprowadzona została kwota wolna od zajęcia komorniczego, aby zapewnić, że również osoby, wobec których prowadzona jest egzekucja komornicza nie są pozostawione bez żadnych środków do życia. W takim razie, ile może zabrać komornik? Ile wynosi kwota wolna do zajęcia w przypadku wynagrodzenia za pracę i emerytury? Jak wygląda kwestia długów alimentacyjnych? Odpowiedzi na te pytania zostały udzielone poniżej.
Spis treści
Kwota wolna od zajęcia komorniczego – czym jest zajęcie komornicze?
Zajęcie komornicze ma miejsce po tym, kiedy wierzyciel (na przykład bank lub firma pożyczkowa) uzyskuje w sądzie tytuł egzekucyjny. Pozwala mu to na zlecenie komornikowi, działania w jego imieniu, w celu odzyskania należności.
Komornik jest urzędnikiem państwowym niebędącym stroną w sprawie, nie jest więc w stanie zawierać żadnego rodzaju wiążących prawnie umów, czy ugód z dłużnikiem. Komornik działa pod kierownictwem wierzyciela, który wskazuje mu, które elementy mienia i dochodów dłużnika mają zostać objęte zajęciem komorniczym.
Zajęcie komornicze polega na odebraniu przez komornika części środków pieniężnych dłużnika z wynagrodzenia, renty, czy emerytury, a w przypadku mienia (nieruchomości, samochodów, innych cennych przedmiotów) – odebraniu ich i sprzedaniu. Uzyskane w ten sposób pieniądze w pierwszej kolejności przeznaczane są na pokrycie kosztów działania komornika, a dopiero potem na uregulowanie długów.
Ile wynosi kwota wolna od zajęcia dla wynagrodzenia za pracę?
Dla wynagrodzenia za pracę (w przypadku dłużników niealimentacyjnych) kwota wolna od zajęcia wynosi 75% minimalnego wynagrodzenia w danym roku brutto. W 2020 roku najniższe wynagrodzenie wynosi 2600 złotych brutto, co oznacza, że kwota wolna od zajęcia komorniczego równa się 1950 złotych netto.
W przypadku, kiedy nie pracujemy na pełny etat, a na przykład jedynie na jego połowę, możemy obliczyć kwotę wolną od zajęcia mnożąc ułamek równy naszemu etatowi z kwotą dla całego etatu. Przy zatrudnieniu na pół etatu, kwota wolna od zajęcia wynosi ½ x 1950 złotych, czyli 975 złotych. Podobnie dla ¼ etatu – ¼ x 1950 złotych równa się 487,50 złotych.
W przypadku, kiedy otrzymujemy wynagrodzenie na konto w banku, bank na wniosek komornika zablokuje wypłaty z konta powyżej kwoty wolnej od zajęcia. W danym miesiącu będziemy mogli więc wypłacić (bądź przesłać za pomocą przelewów) jedynie kwotę wolną od zajęcia. Niewykorzystana w danym miesiącu kwota nie przechodzi na następny miesiąc i nie kumuluje się.
Jeśli w danym miesiącu nie wykorzystaliśmy jej wcale, nie oznacza to, że w kolejnym będzie ona wynosiła 3900 złotych. Wciąż zostaną nam zablokowane wszystkie środki powyżej 1950 złotych (bądź mniejszej kwoty, w zależności od tego, na jaką część etatu jesteśmy zatrudnieni).
Co jednak, jeśli zarabiamy więcej niż najniższa krajowa? Czy zostanie nam pozostawione tylko 1950 złotych, czy też możemy liczyć na większą kwotę? Kwota wolna od zajęcia komorniczego dla dochodów wyższych niż płaca minimalna prezentuje się następująco:
– 40% wynagrodzenia miesięcznego w przypadku dłużników alimentacyjnych
– 50% wynagrodzenia miesięcznego w przypadku dłużników niealimentacyjnych.
W przypadku dłużników niealimentacyjnych wciąż obowiązuje kwota wolna do zajęcia w wysokości 75% „najniższej krajowej”. Co to oznacza w praktyce? Jeśli zarabiamy 8000 złotych, komornik zajmie połowę z tej kwoty, a więc 4000 złotych. Jeśli jednak zarabiamy 3000 złotych, to wciąż pozostanie na naszym koncie do dyspozycji miesięcznie 1950 złotych. 50% od 3000 złotych wynosiłoby bowiem 1500 złotych, a to jest już kwota poniżej minimalnego wynagrodzenia.
Alimenty a kwota wolna od zajęcia
Dłużnicy alimentacyjni nie cieszą się taką samą ochroną, jak pozostali dłużnicy. Jak już wiemy, komornik może zabrać aż 60% ich wynagrodzenia za pracę, a nie 50%, jak w przypadku innych rodzajów dłużników.
Warto wskazać, że poza tym dłużnikom alimentacyjnym nie przysługuje prawo do kwoty wolnej od zajęcia równej płacy minimalnej. Wobec tego, nawet, jeśli tego typu dłużnik zarabia tak zwaną „najniższą krajową”, to wciąż komornik ma pełne prawo zająć mu 60% tej wypłaty, a pozostawić jedynie 40%.
Kwota wolna od zajęcia – ile może zabrać komornik z emerytury?
Podobnie jak w przypadku wynagrodzenia za pracę, kwota wolna od zajęcia dla emerytury minimalnej wynosi w większości przypadków 75%. Najniższa emerytura w 2020 roku wynosi 1200 złotych brutto, tak więc kwota wolna od zajęcia wynosi dla większości dłużników 900 złotych netto.
Trzeba jednak wskazać, że w przypadku emerytur występują trzy różne stawki zajęć komorniczych. Wynoszą one:
- 25% emerytury – dla dłużników niealimentacyjnych (czyli na przykład długów za kredyt, czy pożyczkę)
- 50% emerytury – przy długach za pobyt w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych, zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych.
- 60% emerytury – dla dłużników alimentacyjnych.
Tak więc, dla dłużnika alimentacyjnego na emeryturze, kwota wolna od zajęcia do w rzeczywistości nie 900 złotych netto, a znacznie mniej.
Co może, a czego nie może zająć komornik?
Komornik może zabierać część wynagrodzenia, przejąć pojazd, nieruchomość, czy cenne mienie, takie jak telewizor, czy inny sprzęt elektroniczny. Nie może za to zająć na przykład świadczeń z opieki społecznej, takich jak 500+.
Żeby uniknąć ich zajęcia, należy założyć specjalne konto na środki socjalne i zadbać o to, aby wpływały one właśnie na nie. W ten sposób unikniemy sytuacji, w której komornik nie jest świadomy, skąd pochodzą dane środki i zajmuje je, mimo, że nie powinien tego robić.
Ponadto, komornik ma także szereg ograniczeń w zakresie mienia, które może zająć i sprzedać z domu lub mieszkania dłużnika. Wyjęte spod zajęcia komorniczego są przede wszystkim takie rzeczy, jak:
- urządzenia i przedmioty użytku domowego (lodówka, pralka, łóżko, piekarnik i inne)
- bielizna i ubrania codzienne, a także ubrania służące do wykonywania zawodu
- zapasy żywności oraz opału dla dłużnika i jego rodziny na miesiąc
- narzędzia i inne przedmioty służące do pracy zarobkowej lub produkcji wystarczającej na tydzień (nie dotyczy to pojazdów mechanicznych)
- przedmioty potrzebne do nauki,
- dokumenty osobiste, odznaczenia
- przedmioty niezbędne do praktyk religijnych
- przedmioty codziennego użytku o dużej wartości użytkowej, które mogłyby być sprzedane tylko poniżej ich rzeczywistej wartości.
- sprzęt rehabilitacyjny i służący do leczenia.
Dodatkowo, w przypadku, kiedy dłużnik jest rolnikiem, to musi mu zostać pozostawiona także jedna krowa, dwie kozy lub trzy owce, a także zapas paszy dla nich wystarczający do kolejnych zbiorów.
Czy kwota wolna od zajęcia może być ustalona z komornikiem?
Wiele osób zastanawia się, czy mogą wynegocjować z komornikiem, aby na przykład zabierał z ich wypłaty tylko określoną sumę lub aby nie prowadził egzekucji z określonego źródła (przykładowo, aby ściągał pieniądze z wynagrodzenia, ale już nie z konta bankowego). Trzeba w tym miejscu jeszcze raz podkreślić, że komornik nie jest stroną w sprawie i nie ma mocy prawnej, aby dokonywać jakichkolwiek ugód i ustaleń.
Działa on pod kierownictwem wierzyciela, więc jeśli ten wskaże mu, aby ściągał środki z określonego źródła, to wszelkie ustalenia mogą nie być przez komornika przestrzegane. Dlatego też w sprawie swojego zadłużenia warto kontaktować się przede wszystkim z naszym wierzycielem, który jest jedynym, który może w tej kwestii decydować.
Kwota wolna od zajęcia – podsumowanie
Kwota wolna od zajęcia komorniczego jest niezbędna, aby dłużnicy mogli utrzymać siebie i swoją rodzinę chociaż na podstawowym poziomie. Dlatego też zdecydowanie warto wiedzieć, ile może zabrać komornik, aby móc zaskarżyć wszelkie jego błędy i pilnować, czy rzeczywiście działa on zgodnie z prawem i nie przekracza swoich uprawnień.