Celem złodziei jest uzyskanie środków finansowych w taki sposób, aby nie zostały one z nimi powiązane. Nic więc dziwnego, że jedną z metod, które stosują oni od długiego czasu, jest wyłudzenie kredytu w banku (a także wyłudzanie pożyczek, czy to w bankach, czy firmach pożyczkowych), pozwalające im pozyskać nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych za jednym zamachem. Jest to szczególnie problematyczny dla ofiary typ oszustwa, ponieważ w przeciwieństwie do zwykłej kradzieży, nie znikają jej pieniądze, które już miała, a takie, których nigdy nie otrzymała – pojawia się jednak obowiązek ich zwrotu.
Wyłudzenie kredytu nie jest kwestią niszową – przy odrobinie nieostrożności (a niekiedy nawet przy zachowaniu wszelkich środków ostrożności) każdy może paść jego ofiarą. Warto więc dowiedzieć się więcej na ten temat, aby móc zawczasu podjąć pewne kroki, a także, żeby nie musieć zastanawiać się, do kogo się zwrócić, jeśli do wyłudzenia kredytu dojdzie. Tak więc, jak ono przebiega i co zrobić, żeby się przed nim ochronić? Sprawdź!
Spis treści
Czym są wyłudzenia kredytów?
Wyłudzenie kredytu to nic innego, jak zaciągnięcie zobowiązania finansowego przy użyciu fałszywych lub nie swoich danych. Oszust, który się go dopuszcza może wcześniej kontaktować się z ofiarą, ale są też przypadki, w których w ogóle nie ma on z nią do czynienia.
Działa to zazwyczaj w ten sposób, że oszuści w sposób bezprawny uzyskują dane osobowe jakiejś osoby i zaciągają kredyt bez jego wiedzy, a on dowiaduje się o tym dopiero, kiedy zacznie otrzymywać zawiadomienia o konieczności zapłaty z banku (bądź gdy do jego drzwi zapuka komornik).
1 Źródło: https://regiodom.pl/kredyt-mozna-wyludzic-bardzo-latwo-sami-pomagamy-przestepcom-jakie-bledy-popelniamy/ar/c9-15749754
Wyłudzenie kredytu na cudzy dowód – popularna metoda oszustów
Wzięcie kredytu wymaga zazwyczaj, w zależności od tego, gdzie kredyt jest zaciągany (online, w placówce), przedłożenia dowodu osobistego, jego skanu lub danych, które się w nim znajdują (przede wszystkim numeru i serii dokumentu).
W związku z tym popularną metodą stosowaną przez oszustów jest wyłudzenie kredytu na cudzy dowód. Jest ona wykorzystywana po przypadkowym odnalezieniu zagubionego dowodu lub jego celowej kradzieży, a także może mieć miejsce, kiedy ktoś niepowołany uzyska dostęp do skanów dokumentu (przykładowo włamie się na skrzynkę e-mailową, na którą ktoś kiedyś taki skan otrzymał).
Jak przebiega wyłudzenie kredytu przez Internet?
W przypadku wyłudzenia kredytu przez Internet, nie w placówce, często stosowana jest także dodatkowa warstwa zabezpieczeń poza samym przedłożeniem skanu dowodu lub informacji się w nim znajdujących. Mowa tutaj na przykład o konieczności wykonania przelewu weryfikacyjnego (niekiedy stosuje się także m.in. weryfikację telefoniczną).
Nie zawsze jednak to wystarczy, aby uniemożliwić wyłudzenie, ponieważ kradzieże kont bankowych nie są przecież niczym nietypowym. Dokonuje się ich na przykład przez phishing, czyli tworzenie fałszywych stron internetowych będących kopiami stron banku. Wystarczy, że oszust utworzy taką witrynę i prześle na adres e-mail ofiary wiadomość wyglądającą na oficjalną wiadomość z banku, a następnie ofiara kliknie w nią i wpisze swoje dane logowania do konta bankowego. Wprowadzone dane logowania trafią do właściciela witryny, a więc oszusta, co sprawi, że wyłudzenie kredytu będzie dla niego znacznie prostsze.
Jak się obronić przed wyłudzeniem kredytu?
Jest kilka sposobów na to, aby zmniejszyć szanse na wyłudzenie kredytu. Przede wszystkim należy być bardzo ostrożnym w zakresie tego, komu przekazuje się dowód osobisty i co się z nim dzieje (na przykład czy jest skanowany), a także ogółem komu podaje się swoje dane osobowe. Trzeba być podejrzliwym wobec wszelkich telefonów i innych prób kontaktu, rzekomo ze strony pracowników banku.
W miarę możliwości najlepiej unikać również przesyłania skanów dowodu niezabezpieczonych kanałami (na przykład nieszyfrowanymi wiadomościami e-mail), a jeśli jest to konieczne, usuwać wiadomości i pliki z komputera zawierające wrażliwe dane, kiedy tylko przestaną być niezbędne.
Kolejna ważna kwestia to posiadanie na komputerze (a także na smartfonie) dobrego programu antywirusowego i regularne przeprowadzanie skanów. Koniecznie trzeba też uważać, na jakie linki się klika (np. w wiadomościach e-mail). Jeśli rzekomo otrzymaliśmy wiadomość od banku, lepiej nie klikać w link, a samodzielnie wpisać adres WWW banku czy wyszukać go w Google. Niekiedy fałszywe strony stworzone przez oszustów nie dość, że wyglądają niemal identycznie jak prawdziwe, to jeszcze mają podobne nazwy (na przykład różnią się tylko jedną literą), więc lepiej nie ryzykować.
Jak wspomniano, wyłudzenie kredytu może przebiegać przy pomocy konta bankowego. Szczególnie biorąc pod uwagę, że niektóre instytucje pozwalają wziąć kredyt swoim klientom przy mniejszej ilości formalności, właśnie z poziomu konta. W związku z tym warto także zadbać o ustawienie długiego, złożonego z małych i dużych liter, a także cyfr i znaków specjalnych hasła do konta bankowego.
Nie powinno się ono powtarzać na innych stronach i nie należy go zapisywać w przeglądarce ani w innych miejscach, a jedynie zapamiętać. Większość banków stosuje także tak zwane uwierzytelnienie dwuetapowe, czyli przy logowaniu do konta konieczne jest jeszcze na przykład potwierdzenie logowania w aplikacji banku czy za pomocą kodu otrzymanego SMS-em – jeśli taka opcja nie jest aktywowana, najlepiej ją włączyć.
2 Źródło: https://regiodom.pl/kredyt-mozna-wyludzic-bardzo-latwo-sami-pomagamy-przestepcom-jakie-bledy-popelniamy/ar/c9-15749754
Wyłudzenie kredytu – jak sprawdzić, czy miało miejsce?
Jak wcześniej wspomniano, ofiara może przez pewien czas nie być świadoma, że nastąpiło wyłudzenie kredytu. Jednocześnie im więcej czasu minie, tym ciężej może być złapać przestępcę i rozwiązać pomyślnie całą sprawę. Można w związku z tym spotkać się z pytaniem, jak sprawdzić, czy wyłudzenie kredytu miało miejsce.
Jest to możliwe, ponieważ banki zgłaszają wszystkie zaciągnięte u nich kredyty do BIK-u. Wystarczy więc, że regularnie będziemy pobierać raport BIK na swój temat (jest on jednak płatny) lub przynajmniej pobierzemy wersję dostępną raz na rok za darmo. Można też zapłacić za otrzymywanie alertów (np. SMS-owo) od razu w chwili, gdy w bazie pojawi się nowy wpis na nasz temat, aby móc błyskawicznie zareagować na ewentualne wyłudzenie kredytu.
Jaka jest kara za wyłudzenie kredytu?
Wyłudzenie kredytu jest czynnością karalną. Zamiast tego określenia wykorzystuje się czasami też pojęcie oszustwa kredytowego. Zostało ono zdefiniowane w paragrafie pierwszym artykułu 297 kodeksu karnego, który stanowi:
„Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi – kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.
Jako ciekawostkę można dodać, że według oficjalnych danych policji, w 2020 roku z art. 297 kodeksu karnego wszczęto 1366 postępowań i stwierdzono 2746 przestępstw. Dla porównania, dekadę wcześniej, czyli w 2010 roku wszczęto 5335 postępowań i stwierdzono 11 844 przestępstw.
Czy niewłaściwe uzupełnienie wniosku to wyłudzenie kredytu?
Załóżmy, że nie mamy do czynienia z osobą trzecią, a wniosek kredytowy wypełnia z własnej woli osoba, której dane znajdują się w wykorzystywanym do tego dowodzie osobistym. Jednak na przykład posiada ona niskie dochody, a bardzo zależy jej na pozytywnej decyzji kredytowej. Może się obawiać, że otrzyma odmowę i w związku z tym zdecyduje się wpisać we wniosku wyższe dochody niż naprawdę osiąga, czy też mniejszą kwotę aktualnych zobowiązań. Pojawia się więc istotne pytanie: czy niewłaściwe uzupełnienie wniosku przez samego zainteresowanego, a nie podszywających się pod niego oszustów, to również wyłudzenie kredytu?
Zacytowany powyżej artykuł 297 odnosi się nie tylko do zaciągania kredytu czy pożyczki na nie swoje dane, ale też fałszowania innych aspektów, na przykład tych dotyczących dochodów. Dotyczy także na przykład przedstawienia nieprawdziwego lub zmodyfikowanego zaświadczenia o dochodach od pracodawcy.
To, że jest to uważane za wyłudzenie kredytu i kara jest stosowana, chociaż nikt nie ukradł tożsamości kredytobiorcy, wynika z faktu, że zawarcie błędnych informacji we wniosku może doprowadzić bank do niegospodarnego zarządzania majątkiem. Jeśli bank mógłby nie udzielić kredytu znając prawdziwe dane, a udzielił go pod wpływem fałszywych, nietrudno zauważyć, dlaczego mówimy tutaj o oszustwie i dlaczego jest ono traktowane tak, jak wyłudzenie kredytu przez osobę trzecią.
Jednocześnie tak samo, jak w przypadku tradycyjnego wyłudzenia kredytu, oszustwem kredytowym jest już samo podjęcie próby uzyskania kredytu na podstawie fałszywych danych, nawet jeśli nie otrzymamy pozytywnej decyzji. Natomiast w przypadku udzielenia pozytywnej decyzji i późniejszej terminowej spłaty zobowiązania, banki zwykle nie weryfikują prawdziwości rzeczonych danych – kary za oszustwo kredytowe, w praktyce więc, zazwyczaj dotyczą wyłudzenia kredytu na nie swoje dane, a nie modyfikacji wniosku w celu zwiększenia swoich własnych szans.
Gdzie można zgłosić wyłudzanie kredytów?
Wyłudzenie kredytu jest czynem niedozwolonym, w związku z tym powinniśmy przede wszystkim zgłosić padnięcie ofiarą takiego oszustwa na policji. Z uwagi na fakt, że zazwyczaj jest to wyłudzenie kredytu na cudzy dowód, konieczne jest także jak najszybsze zastrzeżenie dowodu osobistego (można to zrobić w każdym banku, nie tylko swoim). Następnie należy złożyć wniosek o unieważnienie obecnego dowodu i wydanie nowego.
Kolejny istotny aspekt to zgłoszenie faktu wyłudzenia bankowi, w którym kredyt został wyłudzony. Koniecznie trzeba przedłożyć mu otrzymane od policji zaświadczenie o złożeniu zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. W przeciwnym wypadku bank nie będzie miał żadnej przesłanki żeby wierzyć, że wyłudzenie kredytu rzeczywiście miało miejsce. Dzięki temu wszelkie czynności windykacyjne (wysyłanie wezwań do zapłaty, wizyty windykatorów terenowych w miejscu zamieszkania) powinny zostać zawieszone do wyjaśnienia sprawy.
Wyłudzenie kredytu – podsumowanie
Dzięki stosowaniu przeróżnych zabezpieczeń, zarówno w przypadku kredytów udzielanych online, jak i w placówkach banków, tak naprawdę oszustom udaje się wyłudzać kredyty relatywnie rzadko. Oficjalne statystyki mówią o kilkunastu tysiącach przypadków rocznie, a Polska ma przecież 32 miliony obywateli. Nie oznacza to jednak, że należy lekceważyć ryzyko i na przykład nie dbać o unikanie dzielenia się skanem dowodu osobistego bądź informacji znajdujących się na nim w bezpieczny sposób.
Zachowując odpowiednią ostrożność, możemy potencjalnie uchronić się przed niezwykle stresującą i problematyczną sytuacją. Teoretycznie jeśli nie zaciągnęliśmy kredytu samodzielnie, udowodnienie tego nie powinno być trudne, ale w praktyce sprawy tego typu potrafią się przeciągać i komplikować. Nawet w przypadku, gdyby wyłudzenie kredytu zostało udowodnione i wszystko zakończyło się dobrze, wciąż w tak zwanym międzyczasie z pewnością będziemy mieli do czynienia ze sporą ilością stresu. Lepiej więc działać tak, żeby do wyłudzenia kredytu w ogóle nie mogło dojść.
FAQ
Na czym polega wyłudzenie kredytu na słupa?
Tak zwane wyłudzenie kredytu na słupa to kolejna popularna metoda stosowana przez oszustów. W jego ramach wynajęta przez nich osoba, czyli tak zwany słup, zaciąga kredyt na podstawie sfałszowanych dokumentów w zakresie dochodów. Robi to w zamian za otrzymanie części środków. W rzeczywistości jednak w wielu przypadkach ostatecznie pomysłodawcy oszustwa pozostawiają „słupa” bez pieniędzy i z bardzo dużym kredytem do spłaty.
Dlaczego wyłudzenie kredytu wciąż się zdarza mimo nowoczesnych zabezpieczeń?
Wyłudzenie kredytu jest obecnie rzadziej spotykane niż niegdyś, właśnie z uwagi na stosowanie nowoczesnych zabezpieczeń. Trzeba jednak zwrócić uwagę na fakt, że nawet nowoczesne zabezpieczenia nie są w stanie zapobiec ludzkiej nieostrożności (zgubieniu dowodu osobistego lub jego kradzież i zwlekanie z zastrzeżeniem dokumentu, kliknięcie w niebezpieczny link). Jeśli będziemy postępować ostrożnie, możemy w związku z tym znacznie zmniejszyć prawdopodobieństwo, że nastąpi wyłudzenie kredytu.
Czy wyłudzenie kredytu ulega przedawnieniu?
Warto wiedzieć, że oszustwo kredytowe, czyli wyłudzenie kredytu, ulega przedawnieniu po 15 latach. To oznacza, że ktoś nie może zostać skazany na przykład za wyłudzenie kredytowe sprzed 20 lat. Jest to na tyle długi okres, że w większości przypadków powinien on wystarczyć, aby rozstrzygnąć sprawę. Ofiara bowiem niekoniecznie dowie się o wyłudzeniu kredytu od razu, ale już po kilku miesiącach bądź maksymalnie latach powinna zdać sobie z tego sprawę, kiedy na przykład zacznie niespodziewanie otrzymywać wezwania do zapłaty. Należy wtedy niezwłocznie zgłosić wyłudzenie kredytów do odpowiednich organów, aby jak najszybciej doprowadzić do usunięcia kredytu ze swojej historii kredytowej i skazania oszusta.