Nie ma możliwości, aby Urząd Skarbowy nie dowiedział się o istnieniu spadku. Niezależnie od tego, czy spadek wynika z ustawy, czy z testamentu. Nie ma także znaczenia to, czy został on potwierdzony przez sąd w wyniku postępowania spadkowego, czy u notariusza. Zarówno sąd, jak i notariusz są zobowiązani przekazać odpowiednie dokumenty Urzędowi Skarbowemu, z czym może się wiązać podatek od spadku.
Nawet w przypadku, kiedy dana osoba jest zwolniona z podatku, musi i tak złożyć w Urzędzie odpowiednie dokumenty, w których wskaże wysokość spadku, a także przyczynę, dla której nie musi rzeczonego podatku opłacać. Tak więc, od czego zależy wysokość podatku od spadku i ile on wynosi? W jakich sytuacjach można zostać z niego zwolnionym, a kiedy nie będzie dało się uniknąć jego opłacenia? Wszystkie te kluczowe kwestie zostaną dokładnie objaśnione poniżej.
Spis treści
Co wpływa na wysokość podatku od spadku?
Można mówić o dwóch kluczowych czynnikach, które wpływają na to, czy podatek od spadku będzie naliczony, a jeśli tak, to w jakiej wysokości. Pierwszym z nich jest stopień pokrewieństwa spadkodawcy i spadkobiercy. Na bardziej korzystne warunki dziedziczenia mogą liczyć osoby połączone przez krew (na przykład dzieci, rodzeństwo, rodzice, dziadkowie) lub małżeństwo (małżonek, teściowie).
Druga istotna kwestia to wysokość samego spadku. Podatek jest bowiem naliczany procentowo od jego wysokości, po odjęciu kwoty wolnej od podatku. Można mówić o trzech progach podatkowych zależnych od kwoty spadku. Im większy spadek, tym większy podatek zapłacimy (chyba, że znajdujemy się w grupie całkowicie zwolnionej od podatku od spadku niezależnie od jego wysokości).
Podatek od spadku – jakie są grupy podatkowe?
Wyróżniamy trzy grupy podatkowe: grupę I, II i III, a także tak zwaną grupę zerową. Im bliżej zera znajduje się dana grupa, tym bliżej spokrewnieni są ze spadkodawcą spadkobiercy. W skład poszczególnych grup podatkowych wchodzą:
- Grupa zerowa: małżonek, zstępni (czyli dzieci i wnuki), wstępni (rodzice lub dziadkowie), pasierb/pasierbica, rodzeństwo, ojczym, macocha;
- Grupa I: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb/pasierbica, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie;
- Grupa II: zstępni rodzeństwa (siostrzeńcy/siostrzenice, bratankowie/bratanice), rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów/pasierbic, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków oraz małżonkowie innych zstępnych;
- Grupa III: osoby nienależące do innych grup, czyli na przykład przyjaciele i znajomi.
Warto zauważyć, że różnice między grupą zerową a grupą I są stosunkowo niewielkie. Tylko teściowie, zięć i synowa znajdują się w grupie I, a nie należą do grupy zerowej, z uwagi na zbyt odległe pokrewieństwo.
1 Źródło: https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/401357,konkubent-zaplaci-podatek-i-od-darowizn-i-od-spadku.html
Kiedy nie obowiązuje podatek od spadku?
Podatek od spadku nie obowiązuje w przypadku zerowej grupy podatkowej, a więc bardzo bliskich krewnych. Małżonek, zstępni, wstępni, pasierb/pasierbica, rodzeństwo, ojczym lub macocha nie będą winni Urzędowi Skarbowemu nawet złotówki, niezależnie od tego, czy kwota spadku przekracza kwotę wolną od podatku i o ile.
Wciąż jednak istnieje obowiązek zgłoszenia otrzymanego spadku do Urzędu Skarbowego. Żeby obowiązywała zerowa stawka podatku, należy złożyć odpowiedni formularz do właściwego dla miejsca zamieszkania urzędu w przeciągu 6 miesięcy od potwierdzenia prawa do spadku (lub, jeśli dowiedzieliśmy się o swoim prawie do spadku później, w ciągu 6 miesięcy od uzyskania takiej wiedzy).
Podatek od spadku – kwoty wolne od podatku
Jeśli nie należymy do zerowej grupy podatkowej, możemy zostać zwolnieni z podatku tylko w przypadku, gdy nie przekracza on kwoty wolnej od podatku. Jeśli zaś ją przekracza, zostanie on obliczony dopiero po odjęciu rzeczonej kwoty (czyli, jeśli przekraczamy kwotę wolną od podatku o 100 złotych, to podatek zostanie naliczony od 100 złotych, a nie od całego spadku).
Kwota wolna od podatku od spadku jest inna dla każdej z trzech omówionych wcześniej grup podatkowych. Wynosi ona konkretnie:
- dla grupy I: 9637 złotych
- dla grupy II: 7276 złotych
- dla grupy III: 4902 złotych.
Trzeba przy tym wziąć pod uwagę, że nie jest to kwota wolna od podatku tylko dla tego jednego konkretnego spadku, ale dla wszystkich darowizn otrzymanych od danej osoby w przeciągu ostatnich 5 lat. Jeśli więc na przykład jesteśmy w I grupie podatkowej, ale rok przed nabyciem prawa do spadku dana osoba podarowała nam 10 000 złotych, nawet mały spadek nie będzie zwolniony od podatku. Jeśli podarowała nam 5000 złotych, to wciąż przysługuje nam kwota wolna od podatku w wysokości 4637 złotych.
Ile wynosi podatek od spadku w różnych grupach podatkowych?
Dla osób znajdujących się w I, II i III grupie podatkowej podatek od spadku oblicza się poprzez pomnożenie wartości spadku (po odjęciu od niego kwoty wolnej od podatku) przez określony procent.
W przypadku większych spadków dodaje się do tego jeszcze opłatę stałą, niezależną od wartości spadku. Im wyższa wartość spadku, tym wyższy procent, ale jednocześnie im bliższe pokrewieństwo, tym niższa stawka podatku.
Podatek od spadku wynosi:
- do kwoty 10 278 złotych: 3% w I grupie podatkowej, 7% w II grupie, 12% w III grupie;
- od 10 278 do 20 556 złotych: 308,30 złotych + 5% nadwyżki od wartości ponad 10 278 złotych w I grupie, 719,50 złotych + 9% nadwyżki w II grupie, 1 233,40 złotych + 16% nadwyżki w III grupie;
- powyżej 20.556 złotych – 822,20 złotych + 7% nadwyżki ponad 20 556 złotych w I grupie, 1 644,50 złotych + 12% nadwyżki w II grupie, 2 977,90 + 20% nadwyżki w III grupie.
Spadkobierca musi zgłosić spadek do US i opłacić podatek w przeciągu jednego miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku bądź zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza. Warto o tym pamiętać, ponieważ, jak widać, w przypadku, gdy spadkobierca nie jest całkowicie zwolniony z podatku, termin na załatwienie formalności jest znacznie krótszy.
Co grozi za nieopłacenie podatku od spadku w terminie?
Jeśli podatek od spadku nie zostanie opłacony w terminie i Urząd Skarbowy zda sobie z tego sprawę, można się spodziewać, że po rozpatrzeniu sprawy spadkobierca zostanie wezwany do zapłaty całości należnego podatku wraz z odsetkami za zwłokę.
Warto wiedzieć, że, jeśli spadkobierca należał do zerowej grupy podatkowej, ale nie złożył odpowiedniego formularza w US w przeciągu 6 miesięcy, aby zostać zwolnionym z podatku, w razie wykrycia braku takiego formularza zostanie potraktowany jako osoba z I grupy podatkowej.
Czyli będzie musiał zapłacić podatek ponad kwotę wolną od podatku (wynoszącą dla grupy I 9637 złotych), mimo tego, że mógł całkowicie legalnie uniknąć płacenia jakiegokolwiek podatku, gdyby tylko złożył na czas odpowiednie dokumenty. Warto więc zadbać o dopilnowanie formalności niezależnie od tego, w której grupie podatkowej się znajdujemy.
2 Źródło: https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/547737,podatnik-musi-sam-zglosic-spadek-w-urzedzie-skarbowym.html
Podatek od spadku – podsumowanie
Dla wielu osób z pewnością dobrą wiadomością będzie fakt, że podatek od spadku nie obowiązuje w przypadku najbliższych członków rodziny, należących do tzw. zerowej grupy podatkowej. W przypadku innych grup podatkowych obowiązuje zaś kwota wolna od podatku, która może pozwolić uniknąć jego opłacania nawet przy dalszym pokrewieństwie.
Przypominamy jednak jeszcze raz, że, jeśli otrzymaliśmy spadek i nie musimy opłacać podatku, to i tak należy zgłosić ten fakt Urzędowi Skarbowemu i się z nim poprawnie rozliczyć (mimo że ostatecznie będziemy mu winni 0 złotych). Mamy na to 6 miesięcy od dnia, kiedy uprawomocni się postanowienie sądu stwierdzającego nabycie spadku (bądź od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza).
Wyjątkiem jest tu sytuacja, w której na przykład nie dowiedzieliśmy się od razu, że coś odziedziczyliśmy (ponieważ na przykład nawet nie zdawaliśmy sobie sprawy z tego, że dana osoba posiadała jakiś wartościowy przedmiot i wyszło to na jaw dopiero po pewnym czasie). W takim wypadku mamy 6 miesięcy od dnia, w którym uzyskaliśmy taką wiedze. Jeśli zaś nie jesteśmy zwolnieni z podatku, mamy na dopełnienie wszelkich formalności zaledwie 1 miesiąc.