Co to jest PKB i ile wynosi dla Polski?

14 czerwca 2022 Co to jest PKB

PKB to skrót, który nieustannie przewija się w mediach (telewizji, prasie) i wypowiedziach polityków, a coraz częściej wplatają go do rozmów o gospodarce i ekonomii także zwykli obywatele. Sam w sobie jednak niewiele mówi i, jeśli ktoś spotyka się z nim po raz pierwszy, niekoniecznie będzie w stanie łatwo wywnioskować, co on właściwie oznacza.

Zdecydowanie warto wiedzieć, co to jest PKB, od czego zależy i jakie ma znaczenie. Dzięki temu będzie można szerzej i lepiej rozumieć pewne kwestie zapalne i na przykład zająć miejsce w dyskusji odnośnie do tego, jaki procent PKB powinien być przeznaczany na poszczególne sektory (edukację, ochronę zdrowia, obronność).

Czym jest PKB?

PKB to skrót pochodzący od wyrażenia Produkt Krajowy Brutto. Niekiedy zamiennie używa się też jego angielskiego odpowiednika, czyli gross domestic product (GPD). Najprościej ujmując, jest to suma wartości wszystkich dóbr i usług wytworzonych w danym kraju w określonym czasie.

W kontekście pytania, co to jest PKB, często można spotkać się z wątpliwościami odnośnie do tego, czy zagraniczne firmy działające na terenie jakiegoś kraju, a właściwie wytwory ich działań, wliczają się do PKB.

Otóż jak najbardziej tak. Przy obliczaniu Produktu Krajowego Brutto nie ma znaczenia, skąd pochodzi kapitał, kto jest właścicielem danej firmy i tym podobne. Kluczowy jest tylko wyznacznik lokalizacyjny. Jeśli produkcja lub świadczenie usług odbywa się na terenie jakiegoś kraju, to zaliczane jest do jego PKB.

co to jest PBK

1 Źródło: https://www.obserwatorfinansowy.pl/bez-kategorii/rotator/trwalosc-wzrostu-pkb-w-polsce-to-ewenement-w-skali-europejskiej/

Z reguły PKB oblicza się i podaje w ujęciu rocznym dla całych krajów, chociaż dostępne są także m. in. dane kwartalne czy informacje dotyczące PKB dla regionów istniejących w ramach danego kraju. Dzięki temu można ocenić poziom dysproporcji między poszczególnymi obszarami kraju.

Przykładowo, jak poinformował Główny Urząd Statystyczny, w 2019 56% PKB Polski zostało wytworzone w zaledwie pięciu regionach: warszawskim stołecznym, śląskim, wielkopolskim, dolnośląskim i małopolskim. Pozostałe dwanaście regionów kraju (osobno liczy się obszar stołeczny, a osobno resztę Mazowsza) razem było odpowiedzialne za zaledwie 44% PKB.

Co to jest PKB na jednego mieszkańca?

W przypadku największych gospodarek świata łączna suma wytworzonych produktów i usług sięga bilionów dolarów. Można się więc zastanawiać, dlaczego niekiedy w mediach i innych miejscach padają liczby znacznie niższe, rzędu kilkudziesięciu czy kilkunastu tysięcy dolarów.

Powód jest prosty. Żeby wyniki były miarodajne, często nie podaje się PKB bezpośrednio, a zamiast tego obliczane jest tzw. PKB na jednego mieszkańca (inaczej PKB per capita).

W ten sposób m. in. nie są poszkodowane małe kraje, które z uwagi na mniejszy obszar i zaludnienie mają niższą sumę produkcji niż państwa bardzo duże, ale jednocześnie mogą być bardzo efektywne gospodarczo i oferować wysoki standard życia.

Przykładowo, w 2020 roku PKB USA wynosiło według obliczeń Banku Światowego 20 953 miliardów – jak łatwo się domyślić, był to najwyższy wynik na świecie. Jednocześnie pod względem PKB per capita Stany Zjednoczone plasowały się dopiero w drugiej dziesiątce rankingu.

Najwyższy Produkt Krajowy Brutto na jednego mieszkańca według tego samego rankingu miało Monako (przy czym nie były dostępne dane za 2020 rok dla Lichtensteinu). Wynosił on 173 688 dolarów, podczas gdy dla USA wyliczono PKB per capita na poziomie 63 544 dolarów.

Nie ma wątpliwości, że z tych dwóch państw to USA jest potęgą gospodarczą (Monako ma nominalne PKB na poziomie 6,8 miliarda). Natomiast w uproszczeniu można powiedzieć, że przeciętny mieszkaniec Monako ma wyższą moc nabywczą niż mieszkaniec USA.

PKB na jednego mieszkańca, w tym zmiany w jego wysokości na przestrzeni lat, to wskaźnik, który wykorzystuje się przede wszystkim do wskazania stopnia bogacenia się lub ubożenia społeczeństwa.

Ile wynosi PKB Polski?

Wiedząc już, co to jest PKB, można zacząć się zastanawiać, jak Polska prezentuje się pod tym względem.

Według danych Banku Światowego, w 2020 roku Produkt Krajowy Brutto Polski wynosił 596,624 miliardów dolarów. Jeśli zaś chodzi o PKB Polski 2021, to Bank Światowy nie opublikował informacji na ten temat, natomiast według Międzynarodowego Funduszu Walutowego możemy mówić o około 655 miliardach dolarów.

Jeśli chodzi o PKB per capita Polska według danych Banku Światowego z 2020 roku plasuje się pomiędzy Węgrami a Urugwajem z wynikiem 15,720 dolarów na osobę (o 12 dolarów niższym niż w 2019 roku). Oznacza to według aktualnego kursu moc nabywczą na poziomie około 66 808 złotych.

pkb wynagrodzenie

2 Źródło: https://tvn24.pl/biznes/z-kraju/od-4-czerwca-1989-do-2019-30-lat-wolnej-polskiej-gospodarki-ra941461-4507830

Jednocześnie trzeba zaznaczyć, że w przypadku PKB, zwłaszcza informacji o jego wzroście, spadku lub prognozach na przyszłość, nie zawsze używa się konkretnych kwot, czyli PKB nominalnego lub per capita. Rozpowszechnione jest też wykorzystywanie wartości procentowych, na przykład można powiedzieć, że przewiduje się, że PKB państwa X w nadchodzącym roku spadnie o 2,3%.

Prognozy PKB przygotowują różne organizacje i firmy. Za szczególnie istotne uważa się przewidywania Banku Światowego, które to są często aktualizowane w reakcji na bieżące wydarzenia. Przykładowo, w kwietniu 2022 roku Bank Światowy obniżył prognozę wzrostu PKB Polski na 2022 rok do 3,9% z 4,7%.

PKB nominalne i PKB na osobę Polska – jak zmieniało się w czasie?

Jeśli spojrzymy na mapę regionów Unii Europejskiej, szybko zauważymy, że pod względem PKB per capita Polska w większości pozostaje daleko w tyle za Europą Zachodnią.

pkb unii europejskiej

3 Źródło: https://forsal.pl/artykuly/1457867,najbogatsze-i-najbiedniejsze-regiony-ue-pkb-per-capita-polska-warszawa-eurostat.html

Wyjątek stanowi Warszawa i jej okolica. Wyniki większości regionów Polski są natomiast bliższe wynikom regionów bułgarskich, słoweńskich, greckich czy rumuńskich.

Nie zmienia to faktu, że na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat Polska gospodarka rozwijała się niezwykle dynamicznie. W 1990 roku PKB nominalne Polski według Banku Światowego wynosiło zaledwie około 65 miliardów dolarów, teraz, jak już wiemy – około 600 miliardów.

W przypadku Produktu Krajowego Brutto w Polsce na jednego mieszkańca różnica również jest radykalna. Z 1731 dolarów (w ujęciu rocznym!) wskaźnik wzrósł do niespełna 16 tysięcy dolarów.

Jak obliczyć PKB?

Nie ma jednego oficjalnego sposobu na wyliczenie Produktu Krajowego Brutto – zamiast tego można wyróżnić kilka najczęściej spotykanych metod. Są to, metody:

  • produkcyjna
  • wydatkowa
  • dochodowa.

Metoda produkcyjna skupia się bezpośrednio na wartości wytworzonych w danym roku dóbr. Jednocześnie, aby rezultat był bardziej miarodajny, odejmuje od wyniku wartość dóbr, które trzeba było zużyć w toku produkcji (np. surowców).

Metoda wydatkowa podchodzi do sprawy od strony popytowej i traktuje PKB jako sumę wydatków poniesionych przez nabywców produktów wytworzonych w przyjętym okresie.

W praktyce oznacza to, że dodaje się do siebie konsumpcję, inwestycje, zmiany stanu zapasów oraz wydatki rządowe (nie licząc transferów, czyli płatności od państwa dla obywateli w ramach np. świadczeń socjalnych).

Metoda dochodowa zrównuje PKB z dochodami właścicieli czynników produkcji (m.in. dochodami firm). W tym przypadku w ramach obliczania PKB trzeba dodać do siebie dochody z pracy, dochody z kapitału, dochody państwa oraz amortyzację.

Co to jest PKB – podsumowanie

Odpowiedź na pytanie, co to jest PKB można ująć już w kilku zdaniach, na przykład tak, jak miało to miejsce na początku tego artykułu. Nie da się jednak ukryć, że realnie jest to temat znacznie obszerniejszy, o którym napisano już niejedną książkę. Przeciętny obywatel jednak nie musi interesować się wszystkimi najmniejszymi aspektami tego zagadnienia (które zresztą trudno byłoby osadzić w odpowiednim kontekście bez zgłębienia tajników innych aspektów ekonomii).

Najważniejsze, aby wiedział, czym jest Produkt Krajowy Brutto (w tym wskaźnik PKB na jednego mieszkańca) i jakie ma realne znaczenie. PKB, czy też GPD, jak nazywa się PKB w kręgach anglojęzycznych, jest bardzo uniwersalny, stąd też rozpisują się o nim media na niemal całym świecie. Znając podstawy ekonomii w tym zakresie, można mieć pewność, że nie zrozumie się jakichś danych opacznie, niezależnie od tego, czy korzysta się z polskich, czy zagranicznych źródeł informacji.

FAQ

Czy PKB to dobry wskaźnik wydajności gospodarki?

PKB jest od wielu lat krytykowane przez licznych ekonomistów. Za największe wady tego wskaźnika uważa się m. in. nieuwzględnianie takich kwestii, jak tzw. szara strefa (działalność nieewidencjonowana) czy czas wolny, a także jakość wytwarzanych produktów. W związku z tym, chociaż wciąż jest powszechnie stosowany na całym świecie, nie można uznać go za idealny.

Co to jest PKB nominalne, a co PKB realne?

Podział PKB na nominalne i realne dotyczy tego, z jakiej wartości pieniądza korzysta się podczas obliczeń. W przypadku PKB nominalnego korzysta się z wartości bieżącej, co oznacza, że brane są pod uwagę zmiany cen. Z kolei przy PKB realnym wykorzystuje się stałe ceny rynkowe dla przyjętego okresu bazowego, przez co na ostateczny wynik nie wpływają zmiany cen wynikające z inflacji lub deflacji.

Czym Produkt Krajowy Brutto różni się od Produktu Narodowego Brutto?

Produkt Krajowy Brutto i Produkt Narodowy Brutto to wskaźniki, które brzmią bardzo podobnie, więc łatwo je ze sobą pomylić. Przedstawiają jednak coś zupełnie innego. W przypadku PKB kluczowa jest lokalizacja, w której wytworzono produkty i usługi – nie ma znaczenia, skąd firma pochodzi. Z kolei np. PNB Polski obejmuje wytwory polskich firm i obywateli, zarówno w kraju, jak i za granicą (ale za to nie obejmuje zagranicznych firm i obcych obywateli działających w Polsce).

Oceń ten artykuł

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *